बहुजननामा ऑनलाइन : रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया ने आपल्या वार्षिक अहवालात डेबिट व क्रेडिट कार्डच्या माध्यमातून पैशांचा व्यवहार सुरक्षित करण्यासाठी नवीन व्यवस्था तयार करण्यात आली आहे. या प्रणालीनुसार आता ग्राहकांच्या कार्डाची मूळ माहिती एका अद्वितीय कोड म्हणजेच ‘टोकन’ ने बदलली जाईल. हे टोकन वापरुन ग्राहक कॉन्टॅक्टलेस पेमेंटद्वारे कोणतेही थर्ड पार्टी अॅप म्हणजेच क्विक रिस्पॉन्स (क्यूआर) किंवा पॉईंट ऑफ सेल (पीओएस) वापरण्यास सक्षम असतील. या प्रकरणात, आपल्या कार्डाशी संबंधित सर्व आवश्यक माहिती नेहमीच सुरक्षित असेल.
आरबीआयच्या पेमेंट सिस्टम संदर्भातील अधिक माहिती :
आरबीआयच्या अहवालानुसार टोकनियझेशन प्रक्रियेअंतर्गत पेमेंटच्या वेळी ग्राहकाला बँकेद्वारे एक अनोखा टोकन नंबर दिला जाईल. यानंतर ग्राहकाला कार्डाच्या मूळ नंबरऐवजी पैसे भरताना समान टोकन क्रमांक द्यावा लागतो.
नवीन प्रक्रियेनंतर कोणताही व्यापारी ग्राहकाचा मूळ डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड नंबर विचारू शकणार नाही. त्याऐवजी, बॅंकेद्वारे १६ अंकी डिजिटल पेमेंट खाते क्रमांक जारी केला जाईल.
ही संख्या ग्राहक पेमेंटमध्ये वापरू शकेल. प्रत्येक व्यवहारामध्ये ही संख्या बदलेल. ऑनलाइन शॉपिंगमध्ये ग्राहकांना हा नंबर भरावा लागेल. तथापि, यामध्ये पिन क्रमांक घालणे देखील अनिवार्य असेल.
सध्या तरी ही सुविधा फक्त मोबाइल आणि टॅबलेटवर उपलब्ध आहे. यातून मिळालेल्या अनुभवाच्या आधारे नंतर हे अन्य उपकरणांमध्येही वाढविण्यात येईल. रिझर्व्ह बँकेने म्हटले आहे की कार्डचे टोकनिकीकरण आणि टोकन सिस्टममधून काढणे केवळ अधिकृत कार्ड नेटवर्कद्वारे केले जाईल.
ग्राहकांना कसा होईल फायदा ?
ही सेवा ग्राहकांसाठी पूर्णपणे विनामूल्य असेल. टोकन सेवा ग्राहकांच्या इच्छांवर अवलंबून असेल. ते घेण्यास त्यांच्यावर दबाव आणला जाऊ शकत नाही किंवा बँक / कार्ड जारी करणार्या कंपन्यांकडून सक्तीची अंमलबजावणी केली जाऊ शकत नाही.
ग्राहकांना कॉन्टॅक्टलेस, क्यूआर कोड किंवा अॅप-मधील खरेदी यासारख्या सेवेसाठी नोंदणी करणे आणि त्यांची नोंदणी रद्द करण्याचा अधिकार आहे.
टोकनयुक्त कार्ड व्यवहाराद्वारे व्यवहारासाठी, ग्राहक प्रत्येक व्यवहाराची तसेच दैनंदिन व्यवहाराची मर्यादा निश्चित करू शकतो.त्यानंतर निश्चित मर्यादेपेक्षा जास्त व्यवहारास परवानगी दिली जाणार नाही.
कार्ड प्रदात्याने हे सुनिश्चित करणे आवश्यक आहे की ग्राहक लवकरात लवकर हरविलेल्या डिव्हाइस (मोबाइल / टॅब्लेट) तक्रार करू शकेल. ज्यामुळे अनधिकृत व्यवहार रोखण्यासाठी मदत होईल.
टोकन व्यवहार प्रणाली दरम्यान होणार्या सर्व व्यवहारांसाठी कार्ड पेमेंट कंपनी जबाबदार असेल, तसेच कार्डसाठी टोकन सेवा सुरू करण्यापूर्वी अधिकृत कार्ड पेमेंट नेटवर्कला निश्चित कालावधीत ऑडिट सिस्टम स्थापित करावे लागेल. हे ऑडिट वर्षातून किमान एकदा केले जावे.
सुरक्षिततेसंबंधी –
टोकन सिस्टम अस्तित्त्वात आल्यानंतर, कार्ड धारकास कोणत्याही तिसऱ्या अॅपसह आपल्या कार्डचा तपशील सामायिक करावा लागणार नाही. यापूर्वी, वापरकर्त्यास या वेबसाइट्स किंवा अॅपसाठीचा कार्डचा डेटा जतन करावा लागला होता, ज्याची चोरी होण्याची भीती आहे.